Trądzik niemowlęcy

Trądzik niemowlęcy

Trądzik niemowlęcy (acne neonatorum, ang. baby acne) to bezbolesna, nieszkodliwa choroba skóry, której początkowe objawy pojawią się już w pierwszych miesiącach, a nawet dniach życia dziecka. Niestety bezpośrednia przyczyna ją wywołująca wciąż nie została jednoznacznie ustalona. Na podstawie aktualnych danych epidemiologicznych szacuje się, że trądzik niemowlęcy występuje nawet u 20% noworodków. U większości z nich przebiega w sposób bardzo dyskretny.
Trądzik niemowlęcy klasyfikowany jest jako odmiana trądziku zwykłego rozwijająca się w tej określonej grupie wiekowej. Pomimo widocznych podobieństw między wypryskami powstałymi na skórze niemowlaka a niedoskonałościami związanymi z okresem dojrzewania, trądzik niemowlęcy wynika z nieco innych mechanizmów patofizjologicznych.

Trądzik niemowlęcy

Specyfika skóry niemowlęcia

Skóra noworodka pełni niezwykle istotne funkcje dla rosnącego organizmu. Przede wszystkim chroni wnętrze ustroju przez niekorzystnymi, często bardzo szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi- urazami mechanicznymi, fizycznymi bądź chemicznymi. Ponadto bierze aktywny udział w termoregulacji, co jest niezwykle istotne właśnie w przypadku noworodków wyróżniających się skłonnością do szybkiej utraty ciepła. Pod względem zarówno cech strukturalnych, jak i fizjologicznych skóra niemowlęcia wykazuje duże odmienności w stosunku do skóry dojrzałej:
Jest znacznie cieńsza i delikatniejsza
Posiada większą skłonność do odczynów pęcherzowych
Nie posiada skutecznej, tłuszczowej warstwy ochronnej
Łatwo ulega przesuszeniu i podrażnieniu
Ze względu na powyższe różnice, trądzik niemowlęcy zawsze powinien zwracać uwagę rodziców, gdyż jego lekceważenie może prowadzić do poważnego uszkodzenia wciąż niewykształconych warstw skóry dziecka.

Trądzik niemowlęcy- główne przyczyny

Głównym powodem trądzikowych zmian skórnych na twarzy noworodka są hormony. Hormony te, głównie matczyne androgeny, przedostają się do organizmu płodu in utero, czyli jeszcze podczas ciąży. Ich transfer odbywa się zatem poprzez łożysko, jedyny narząd umożliwiający wymianę między substancjami rozpuszczonymi we krwi matki a dziecka. Coraz częściej jednak zaakcentowaniu ulega rola mleka matczynego jako przenośnika wielu nietypowych związków chemicznych, w tym męskich hormonów. Wysokie stężenie androgenów we krwi noworodka stymuluje gruczoły łojowe do nadmiernej produkcji łoju. W efekcie na skórze dziecka zaczynają formować się wykwity skórne przypominające grudkowo-krostkową odmianę trądziku zwyczajnego – przeczytaj więcej o przyczynach trądziku niemowlęcego.

Trądzik niemowlęcy-objawy

Zmiany skórne typowe dla trądziku noworodkowego zlokalizowane mogą być na policzkach, rzadziej na podbródku i czole, a przypadku niewielkiego odsetka pacjentów także na klatce piersiowej. W przeciwieństwie do trądziku młodzieńczego wypryski nigdy nie obejmująrynny łojotokowej tylnej, czyli karku oraz okolicy międzyłopatkowej. Jeśli chodzi o ich wygląd można wyróżnić:
Zaskórniki otwarte bądź zamknięte, przypominające białe lub czarne punkciki wypełniające pory skóry
Grudki, czyli subtelne wyniosłości naskórka przyjmujące barwę cielistą, ewentualnie biało-żółtą w przypadku dużej ilości zalegających mas rogowo-łojowych
Bardzo rzadko grudki przeobrażają się w zapalne krosty oraz cysty wypełnione ropą
Przeważająca część dzieci dotkniętych trądzikiem noworodkowym prezentuje objawy skórne do złudzenia przypominające wysypkę w przebiegu odczynów alergicznych lub krostki wynikające z przesuszenia i podrażnienia naskórka niewłaściwymi preparatami pielęgnacyjnymi.

Przebieg trądziku niemowlęcego

Acne neonatorum to wyjątkowa łagodna odmiana trądziku. Należy do tzw. schorzeń samoograniczających się. Oznacza to, że nawet nieleczona ustępuje po kilku dniach- tygodniach. Zmiany na twarzy dziecka nie posiadają tendencji do ropienia, tworzenia rozległych przetok czy pozostawiania po sobie blizn specyficznych dla trądziku pospolitego. Nie dochodzi także do tworzenia przebarwień pozapalnych. Trądzik niemowlęcy całkowicie znika w ciągu 1-3 miesięcy od momentu pojawienia się pierwszych objawów. Ma to związek z naturalną eliminacją hormonów pochodzenia matczynego oraz z fizjologiczną, poniemowlęcą inwolucją gruczołów łojowych, czyli ze zmniejszeniem ich objętości.

Trądzik niemowlęcy- postępowanie

Wizyta u lekarza pediatry lub dermatologa jest konieczna, gdy ilość zmian skórny nie ulega stopniowemu zmniejszaniu po upływie 3-5 tygodni. Specjalista przed postawieniem diagnozy oraz zaleceniem konkretnego leczenia zawsze zbiera wnikliwy wywiad. Rodzic powinien poinformować go o:
Sytuacjach, kiedy zmiany skórne ulegają zaczerwienieniu lub gdy następuje niespodziewany wysiew nowych grudek i krost. Może tak się dziać podczas kąpieli, po przegrzaniu dziecka, a także w trakcie intensywnego płaczu.
Występowaniu trądziku w rodzinie, w szczególności u matki. Ważną informacją jest historia zaburzeń endokrynologicznych wykrytych przed ciążą, szczególnie stanów hiperandrogenizacji, czyli nadmiaru hormonów typu męskiego.
Przebiegu dotychczasowego rozwoju dziecka. Pewne wrodzone zaburzenia wydzielania hormonów przez dziecko mogą wywoływać, oprócz trądziku, również opóźnienie psychologiczno-ruchowe. Ocenia się je na podstawie tzw. kamieni milowych rozwoju dziecka oraz obecności odruchów pierwotnych, czyli reakcji i umiejętności zdobywanych przez niemowlę w przewidywalnej kolejności w określonym czasie
Lekach przyjmowanych przez matkę (szczególnie, jeśli dziecko karmione jest piersią) oraz podawanych niemowlęciu
Wieku, w jakim pojawił się trądzik. Wypryski, które po raz pierwszy pojawiły się dopiero po upływie 9-18 miesięcy od momentu urodzenia mogą wymagać dalszej diagnostyki eliminującej internistyczne podłoże tej dermatozy.

Trądzik niemowlęcy- metody leczenia

Początkowe leczenie trądziku niemowlęcego nie wymaga stosowania żadnych wyszukanych leków. Rodzice mogą przyjąć postawę wyczekującą samoistnego wygojenia wyprysków, jednak najczęściej, ze względu na niepokój wywołany dolegliwościami dziecka, zaleca im się zmiany w codziennej pielęgnacji:
Kąpiel dziecka w niezbyt gorącej wodzie z dodatkiem emolientów, oliwek pozbawionych substancji zapachowych i barwników, które podrażniają skórę niemowlaka
Stosowanie kremów, a nawet gęstych maści chroniących twarz dziecka przed wysuszeniem potęgujących uczucie swędzenia. Dermatolodzy czasami zalecają specjalne maści chłodzące charakteryzujące się krótkim, naturalnym składem
Twarz niemowlęcia zawsze ma być czysta i sucha. Jakiekolwiek plamy po karmieniu muszą zostać natychmiast delikatnie zmyte wilgotnym wacikiem i osuszone, najlepiej jednorazowym papierowym ręcznikiem.
Niektóre dzieci dobrze reagują na kąpiel w krochmalu. Należy jednak pamiętać, że jakiekolwiek oznaki alergii bądź atopii mogą być przeciwskazaniem do tego rodzaju domowych eksperymentów.

• Niedopuszczanie do przegrzania i przepocenia skóry niemowlaka.
• Regularne przycinanie paznokci niemowlaka, gdyż świąd skóry może wywołać niekontrolowane drapanie i powstawanie linijnych uszkodzeń powierzchni twarzy.
• Absolutnie zakazane jest zdrapywanie, wyciskanie czy inne sposoby mechanicznego usuwania krostek. Działanie takie mogą bowiem wywołać głębokie uszkodzenia naskórka oraz ból. Przerwanie ciągłości skóry wiąże się ponadto z ryzykiem wtórnym zakażeń bakteryjnych oraz grzybiczych. Dla małych dzieci z niewykształconym układem odpornościowym takie infekcje skórne wiążą się z ryzykiem wtórnego uogólnienia.
  W przypadku bardziej nasilonych zmian skórnych zaleca się, pod stałą kontrolą lekarza, stosowanie łagodnych, miejscowych środków keratolitycznych (np. zawierających siarkę).

Trądzik u niemowlaka- rola rodziców

Niemal wszyscy rodzice zawsze niepokoją się nawet najmniejszymi zmianami w wyglądzie dziecka. Nagłe pojawienie się krost charakterystycznych dla okresu dojrzewania wzbudza wyjątkowe zdenerwowanie, gdyż przyczyn trądziku powszechnie doszukuje się w gwałtownych zaburzeniach hormonalnych. Rodzice najczęściej obawiają się wystąpienia w przyszłości ciężkich, opornych na leczenie postaci trądziku młodzieńczego. Czasami zgłaszają również strach przed przedwczesnym osiąganiem dojrzałości płciowej przez swoje dziecko. Powyższe obawy są całe szczęście zupełnie bezpodstawne. Postępowanie w trądziku niemowlęcym wymaga jedynie dwóch kluczowych rzeczy. Po pierwsze czasu, a po drugie zrównoważonej, łagodnej pielęgnacji.