Trądzik młodzieńczy
Trądzik młodzieńczy
Każda dyskusja na temat problemów wieku dojrzewania musi dotknąć również tematu trądziku młodzieńczego. Szacuje się, że z różnego rodzaju niedoskonałościami skóry walczy nawet 35-95% osób w wieku 13-19 lat. Trądzik młodzieńczy to przypadłość rzucająca się w oczy i z tego powodu często sygnalizowana przez pacjentów jako niesłychanie uciążliwa.
Wypryski zajmujące najbardziej reprezentatywną część ciała jaką jest twarz są poważnym problemem natury estetycznej. Choroba ta nie jest akceptowana przez pacjentów, co znacząco wpływa na kształtującą się psychikę młodzieży. Zarówno łagodne, jak i te bardziej zaawansowane postacie trądziku młodzieńczego wymagają szybkiego podjęcia działań leczniczych.
Epidemiologia trądziku młodzieńczego
Łagodne zmiany o typie trądziku zaskórnikowego, grudkowego oraz grudkowo-krostkowego dotyczą około 85% populacji młodzieży zgłaszającej się po poradę dermatologiczną. Pozostałe 15% pacjentów cierpi na zaawansowaną formę choroby charakteryzującą się obecnością wypełnionych ropą guzów, cyst oraz torbieli. Takie rozległe stany zapalne niemal zawsze wiążą się w wysokim ryzykiem wystąpienia miejscowych powikłań, takich jak przebarwienia oraz różnego rodzaju blizny. Trądzik młodzieńczy przeważnie zlokalizowany jest na twarzy, plecach (głównie u chłopców) oraz na klatce piersiowej. Kilka procent chorych boryka się szczególnie wstydliwym umiejscowieniem krost w okolicy pośladkowej. Pierwsze wypryski mogą pojawiać się w już okresie adrenarche, czyli wzroście wydzielania androgenów nadnerczowych poprzedzającym o koło 2 lata moment właściwego dojrzewania płciowego.
Przyczyny powstawania trądziku młodzieńczego
Acne vulgaris to przewlekły proces zapalny obejmujący jednostkę włosowo-łojową. Istnieje kilka ważnych aspektów patofizjologicznych pozwalających zrozumieć jego częstsze występowanie wśród osób młodych. Podstawowym czynnikiem odpowiedzialnym za dezorganizację czynności gruczołów łojowych cery tłustej ze skłonnością do trądziku jest stymulacja androgenami, czyli hormonami męskimi takimi jak testosteron, siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA-S) oraz androstendion.
Trądzik młodzieńczy to choroba mieszka włosowego
Powstawanie wszystkich zmian trądzikowych charakteryzuje zapalenie nabłonka wyścielającego wnętrze mieszków włosowych. Powoduje ono rozpulchnienie hiperkeratolitycznego (nadmiernie zrogowaciałego) materiału wypełniającego i zatykającego światło przewodów wyprowadzających łój na powierzchnię naskórka. Rozwój widocznego dla otoczenia trądziku młodzieńczego poprzedzatapowyżej opisana komedogeneza dokonująca się w obrębie porów skóry twarzy, klatki piersiowej oraz karku i okolicy międzyłopatkowej.
Nadmierna aktywność gruczołów łojowych
Gruczoły łojowe są integralną częścią aparatu włosowo-łojowego. Ich ujścia znajdują się poniżej miejsca wyjścia włosa ze skóry. Gruczoły łojowe są gruczołami holokrynowymi, co oznacza, że wszystkie komórki je budujące bezpośrednio przekształcają się w wydzielinę.Następnie zostają odtworzone z najgłębszej warstwy rozrodczej naskórka. Przerost i zwiększenie sekrecji sebum sterowane jest poziomem hormonów płciowych u danej osoby. Okres pokwitania, jak wiadomo, cechuje się wyraźnymi fluktuacjami w zakresie gospodarki hormonalnej. Dominacja progesteronu i testosteronu wywołuje intensywny łojotok, który w trakcie dojrzewania płciowego nie jest płynnie redukowany wpływem antyandrogenów takich jak estrogeny.
Zmiany keratynizacji powierzchni skóry
Zaskórniki, czyli wykwity pierwotne w trądziku młodzieńczym powstają, gdy do produkcji lepkiego łoju dołączy się nieprawidłowo szybkie złuszczanie powierzchni skóry. Zgrupowane martwe komórki naskórka blokują pory, czyli widoczne na powierzchni twarzy otworki z centralnie wyrastającym włoskiem. Wytworzony w ten sposób czop blokuje swobodny wypływ łoju. Skutkuje to pękaniem mieszków rozdętych przez nadmiar zgromadzonej tłustej substancji.
Trądzik młodzieńczy a wpływ bakterii
Dociekając przyczyn trądziku młodzieńczego zawsze rozważa się udział nieprawidłowej flory bakteryjnej. Oprócz powszechnej kolonizacji skóry tłustej przez bakterie z rodzaju Propionibacterium acnes warto również zwrócić uwagę na inne drobnoustroje odnajdywane podczas badań mikrobiologicznych wymazów z krost. Wiadomo, że kumulacja łoju we wnętrzu porów skóry stanowi idealną pożywkę także dla gronkowca skórnego oraz drożdżaków Malassezia furfur. Jednak to nie sama infekcja bakteryjna jest sednem powstawania ropnych wyprysków. Okazuje się, że takie miejscowe zapalenie wywołują drażniące wolne kwasy tłuszczowe pochodzące z rozkładu trójglicerydów. Bakterie dokonują lizy, czyli „rozbicia” obecnych w sebum trójglicerydów dzięki produkowanym przez siebie zewnątrzkomórkowychenzymów: lipazy, proteazy oraz hialuronidazy.
Trądzik młodzieńczy w kilku etapach
Rozwój wykwitów skórnych u młodzieży można opisać w 4 następujących po sobie etapach:
1. Przerost gruczołów intensywnie produkujących sebum (łój).
2. Rogowacenie ujść gruczołów łojowych, co sprzyja zastojowi wydzieliny we wnętrzu mieszków włosowych.
3. Zwiększona odpowiedź mieszków włosowo-łojowych na androgeny, hormony biorące udział w dojrzewaniu płciowym zarówno chłopców, jak i dziewcząt.
4. Namnażanie się bakterii produkujących wolne kwasy tłuszczowe, których drażniące właściwości wywołują stan zapalny skóry.
Trądzik młodzieńczy- leczenie miejscowe
U ponad połowy pacjentów przebieg trądziku jest łagodny. Wówczas jego leczenie polega na używaniu preparatów miejscowych, nakładanych codziennie na całą powierzchnię zmienionej chorobowo skóry. Zawierają one retinoidy (adapalen, izotretynoina), nadtlenek benzoilu, antybiotyki (klindamycynę, erytromycynę) oraz kwas azelainowy wykazujący świetnie działanie hamujące melanogenezę, czyli powstawanie przebarwień. Warto podkreślić, że przeciwtrądzikowe maści oraz żele często wywołują przesuszenie i złuszczanie naskórka. Dlatego podczas terapii trądziku młodzieńczego niezbędne jest stosowanie łagodnych żeli myjących oraz regularne nawilżanie skóry lekki kremami, które nie posiadają tłustej konsystencji.
Trądzik młodzieńczy- leczenie ogólne
W przypadku trądziku o średnim lub bardzo dużym nasileniu niezbędne wydaje się włączenie leków doustnych. Trądzik grudkowo-krostkowy dobrze reaguje na antybiotyki z grupy tetracyklin (tetracyklina, doksycyklina) zażywane codziennie przez okres co najmniej 2 miesięcy. Dowiedziono, że najlepsze efekty antybiotykoterapii uzyskuje się w połączeniu z leczeniem zewnętrznym np. retinoidami. Należy jednak pamiętać, że ze względu na ryzyko zaburzeń rozwoju kości i zębów tetracyklin bezwzględnie nie mogą stosować dzieci poniżej 12 roku życia! Trądzik młodzieńczy o najcięższym przebiegu nieodpowiadającym na standardowe leczenie niekiedy wymaga kilkumiesięcznej terapii izotretynoiną, czyli pochodną witaminy A. Niezwykła skuteczność tego leku wiąże się z faktem, że działa on na wszystkie przyczyny trądziku. Kurację prowadzi się w oparciu o wagę chorego, zawsze dąży się do dawki skumulowanej wynoszącej minimum 120mg/kg masy ciała. Izotretynoina jest niechętnie przepisywana nastolatkom ze względu na dużą liczbę działań niepożądanych. Najważniejszym z nich jest działanie uszkadzające płód, przez co konieczne jest bezwzględne unikanie ciąży przez dziewczęta ją zażywające.
Trądzik młodzieńczy- leczenie uzupełniające
U młodzieży z mało nasilonymi zmianami skórnymi (pojedyncze zaskórniki i grudki) korzystne efekty daje odpowiednia pielęgnacja skóry oraz uzupełniające zabiegi dermatologiczne. Kremy do cery tłustej i trądzikowej powinny zapobiegać komedogenezie, redukować łojotok oraz wykazywać działanie hamujące namnażanie bakterii. Należy natomiast unikać tłustych kremów „oblepiających” skórę, ciężkich podkładów oraz wielowarstwowego makijażu twarzy. Kolejnym błędem pielęgnacyjnym charakterystycznym dla młodych ludzi cierpiących z powodu trądziku jest zbyt częste mycie skóry i stosowanie agresywnych toników wykonanych na bazie roztworów alkoholowych. Wizualny efekt tej nadmiernej higieny jest jedynie przejściowy, gdyż przesuszenie skóry daje sygnał gruczołom łojowych do jeszcze większej produkcji łoju.
Medycyna estetyczna w trądziku młodzieńczym
Warunkiem przeprowadzenia wielu zabiegów kosmetycznych jest brak aktywnych, ropnych zmian skórnych oraz zgoda rodziców w przypadku pacjentów niepełnoletnich. Oto wybrane zabiegi przeznaczone dla cery trądzikowej:
⦁ Mechaniczne oczyszczanie skóry, które można wykonywać wyłącznie w przypadku trądziku zaskórnikowego bez towarzyszącego zapalenia
⦁ Złuszczające peelingi chemiczne kwasami o różnym stężeniu
⦁ Mikrodermabrazja
⦁ Sonoforeza oraz kawitacja