Blizny po trądziku
Blizny po trądziku
Gojenie się ran to skomplikowany proces fizjologiczny, podczas którego w obrębie uszkodzonej skóry zachodzi szereg przemian strukturalnych. Blizny po trądziku są szczególną formą blizn, gdyż lokalizują się na najbardziej odsłoniętych częściach ciała, przede wszystkim na twarzy, dekolcie, ramionach oraz na plecach. Z tego powodu wywołują dyskomfort fizyczny, ale i emocjonalny, który obniża poczucie własnej wartości w stopniu porównywalnym do aktywnych trądzikowych zmian skórnych.
Leczenie trądziku i powiązanych z nim wyprysków zazwyczaj pozostawia po sobie pewne ślady na powierzchni naskórka. Przeważnie są to typowe przebarwienia pozapalne, jednakże niektóre formy trądziku pospolitego wyjątkowo często goją się właśnie poprzez bliznowacenie. Również zdrapywanie oraz wyciskanie niedoskonałości zwiększają ilość i rozległość blizn po trądziku.
Jak powstają blizny potrądzikowe?
Blizna jest końcowym etapem naprawy uszkodzonego naskórka. Trądzik krostkowo-grudkowy, ropny charakteryzuje się obecnością stanów zapalnych, które mogą samoistnie „pękać” lub być zdrapywane w celu przyspieszenie ewakuacji białej treści. Wówczas w powierzchniowych warstwach skóry tworzy się ubytek, który ulega gojeniu w trzech fazach:
1. Faza zapalna, czyli oczyszczania, której towarzyszy zaczerwienienie, obrzęk oraz zwiększona wrażliwość na dotyk
2. Faza proliferacji, czyli ziarninowania polegająca na pokryciu miejsca wyprysku nowym, delikatnym naskórkiem
3. Faza przebudowy, czyli remodelingu-bliznowacenia. Jej istotą jest synteza oraz uporządkowywanie się włókien kolagenowych nadających sprężystość i wytrzymałość nowych warstw skóry.
Rany po zakażonych, ropiejących niedoskonałościach goją się dłużej i często zmieniają teksturę skóry. Podobnie dzieje się w przypadku wydrapanych, wyciśniętych grudek czy zaskórników. W efekcie twarz zyskuje nierówną powierzchnię, która optycznie może przypominać wciąż aktywne zmiany trądzikowe.
Podział Bliz potrądzikowych
Blizny po trądziku można sklasyfikować biorąc pod uwagę ich dwie główne cechy: kształt oraz kolor. Pozostałości po niedoskonałościach skóry najczęściej przyjmują postać atroficzną, czyli ubytku tkankowego. Przeważnie nakładają się na nie dosyć liczne brunatno-czerwone przebarwienia pozapalne. Obraz kliniczny blizn potrądzikowych to „szpilkowate” zagłębienia skóry (tzw. ice pick) lub obszerniejsze walcowate doliny, przez pacjentów często określane mianem „kraterów”. Znacznie rzadziej blizny po trądziku są przerosłymi, twardymi obwałowaniami, które uformowały się miejscu ropnych torbieli. Tworzenie blizn przerostowych zwyklejest uwarunkowane genetycznymi skłonnościami do niekontrolowanego rozrostu tkanki łącznej.
Metody usuwania blizn po trądziku
Proste potrądzikowe blizny atroficzne u niektórych osób świetnie reagują na nieskomplikowane peelingi chemiczne lub mikrodermabrazję. Peelingi chemiczne słabszymi kwasami (kwas salicylowy, migdałowy, pirogronowy, azelainowy czy laktobionowy) są skuteczne raczej w przypadku przebarwień pozapalnych jedynie z niewielkimi bliznami. Nieco obszerniejsze ubytki skóry dobrze reagują na złuszczanie kwasem trichlorooctowym (TCA) oraz na głębokie peelingi fenolowe. TCA powoduje kontrolowane ścinanie się białek i miejscową martwicę, czego objawem jest obfite łuszczenie naskórka występujące po około 3 dniach od zabiegu. Taka „wymiana” naskórka wiąże się z widocznym remodelingiem struktury blizn. Peelingi fenolowe natomiast docierają w jeszcze głębsze warstwy skóry właściwej. Ich wysoka skuteczność wynika z pobudzenia syntezy nowych włókien kolagenowych, które wypełniają blizny zanikowe. Niestety, stosowanie głębokich peelingów fenolowych niesie ze sobą pewne ryzyko powstawania trwałych odbarwień.
Dermabrazja na blizny po tradziku
Mikrodermabrazja to mechaniczne złuszczanie naskórka na pomocą urządzenia zaopatrzonego w ścierającą, diamentową lub korundową głowicę. Jest metodą łagodną, uszkadzającą w kontrolowany sposób wyłącznie powierzchowne warstwy naskórka. Mogłoby się wydawać, że w związku z tym skuteczność mikrodermabrazji w leczeniu rozległych blizn po trądziku jest niska. Okazuje się jednak, że takie z pozoru mało inwazyjne ścieranie naskórka pobudza procesy regeneracyjne także w głębszych, niewidocznych warstwach skóry.
Resurfacing laserowy na blizny
Lasery, zarówno ablacyjne, jak i nieablacyjne są obecnie najskuteczniejszym sposobem usuwania blizn po trądziku. Działanie laserów ablacyjnych (np. laser frakcyjny CO2) polega na odparowywaniu wody znajdującej się w naskórku oraz w powierzchownych warstwach skóry właściwej. Fototermoliza, czyli miejscowe podgrzanie tkanki uszkadza okoliczne komórki, w tym te wchodzące w strukturę blizny. Uraz cieplny staje się wówczas impulsem prowadzącym do intensywnych procesów naprawczych, a nowopowstałe włókna kolagenowe i elastynowe zajmują miejsce starych blizn zanikowych. Lasery nieablacyjne są mniej agresywne, gdyż warstwa rogowa naskórka oraz skóra właściwa pozostają nienaruszone (nie zachodzi zjawisko fototermolizy ani denaturacji). W związku z tym okres rekonwalescencji ulega skrócenia. Z drugiej strony jednak odbywa się to kosztem efektywności- lasery nieablacyjne dedykowane są świeżym, różowym bliznom, w którym nie doszło do ostatecznego ukształtowania ubytku.
Lepiej zapobiegać
Osoby z wyraźną predyspozycją do bliznowacenia w miejscu niedoskonałości powinni jak najszybciej zdecydować się na leczenie problemu podstawowego, czyli grudkowo-krostkowego, ropnego trądziku. Zminimalizowanie objawów chorobowych automatycznie zmniejszy liczbę i głębokość blizn potrądzikowych. Ponadto należy pamiętać o bezwzględnym zakazie wyściskania, zdrapywania czy nacinania wypełnionych ropą wyprysków. Każdy dodatkowy mikrouraz skóry utrwala blizny zanikowe, co w późniejszym czasie wymaga większej liczby zabiegów głęboko złuszczających.